روش تدریس 5E چیست؟

در دنیای آموزش نوین، دیگر آن کلاس‌های خشک و یک‌طرفه که فقط معلم حرف می‌زند و دانش‌آموزان گوش می‌دهند، جایگاهی ندارند. امروزه معلمان به‌دنبال شیوه‌هایی هستند که دانش‌آموزان را درگیر کنند، کنجکاوی‌شان را تحریک کرده و مهم‌تر از همه، آن‌ها را به یادگیری فعالانه سوق دهند. یکی از این روش‌های مؤثر، روش تدریس 5e است؛ مدلی تعاملی که یادگیری را به تجربه‌ای پویا و لذت‌بخش تبدیل می‌کند. در ادامه با اسکای روم همراه باشید تا با این روش بیشتر آشنا شوید.

فهرست محتوا

• مراحل روش E5 در تدریس چیست؟
• هدف روش تدریس 5E چیست؟
• نمونه روش تدریس 5e در کلاس
• آیا روش تدریس 5e در کلاس آنلاین قابل اجرا است؟
• برگزاری کلاس آنلاین در محیطی ایده‌آل با اسکای روم

مراحل روش E5 در تدریس چیست؟

در ادامه، مراحل پنج‌گانه روش 5E را به شکلی کامل و روان بررسی می‌کنیم. هر مرحله نقش خاصی در فرآیند یادگیری دارد و به‌گونه‌ای طراحی شده که مرحله قبل را تکمیل و زمینه را برای مرحله بعد فراهم کند:

1.     مرحله درگیرسازی (Engage)

در این مرحله، هدف جلب توجه دانش‌آموزان و تحریک حس کنجکاوی آن‌هاست. معلم باید با یک سؤال جالب، یک آزمایش ساده، یک فیلم کوتاه یا حتی یک ماجرای واقعی، ذهن دانش‌آموزان را فعال نماید. این بخش بسیار مهم است، زیرا تعیین می‌کند که دانش‌آموزان با چه انگیزه‌ای وارد مسیر یادگیری می‌شوند. آن‌ها باید احساس کنند که چیزی برای کشف وجود دارد و یادگیری آن جذاب خواهد بود.

2.     مرحله کاوش (Explore)

پس از جذب توجه، اکنون نوبت آن است که دانش‌آموزان خودشان دست‌به‌کار شوند. در این مرحله از روش تدریس 5e، معلم صرفاً ناظر بوده و فضای لازم را فراهم می‌کند تا دانش‌آموزان با مشاهده، تجربه و آزمایش به کشف مفاهیم بپردازند. مثلاً در درس علوم، می‌توان از گروه‌های کوچک خواست که یک آزمایش ساده انجام دهند و نتایج آن را یادداشت کنند. در اینجا، یادگیری عمیق‌تری شکل می‌گیرد، چرا که بچه‌ها با دستان خود چیزی را تجربه می‌نمایند.

3.     مرحله توضیح (Explain)

در این بخش، معلم وارد عمل می‌گردد تا مفاهیم کلیدی را توضیح دهد. البته این توضیح، صرفاً انتقال اطلاعات نیست؛ بلکه معلم باید آنچه دانش‌آموزان کشف کرده‌اند را با اصول علمی یا مفهومی مرتبط کند. تعامل در این مرحله مهم است؛ چرا که از دانش‌آموزان خواسته می‌شود یافته‌های خود را بیان کرده، به دیگران گوش دهند و درباره نظرات‌شان بحث نمایند.

4.     مرحله بسط (Elaborate)

اکنون که مفاهیم اساسی آموزش داده شده‌اند، در این مرحله از روش تدریس 5e نوبت گسترش دانش است. معلم فرصت‌هایی فراهم می‌کند تا دانش‌آموزان آموخته‌هایشان را در موقعیت‌های جدید به‌کار ببرند. این مرحله نشان می‌دهد که یادگیری چقدر در دنیای واقعی کاربرد دارد. برای مثال، اگر در مرحله قبل درباره چرخه آب بحث شده، حالا می‌توان موضوع را به تأثیرات گرمایش زمین یا خشکسالی‌های اخیر پیوند زد.

5.     مرحله ارزشیابی (Evaluate)

در پایان، باید سنجید که آیا اهداف یادگیری محقق شده‌اند یا نه. ارزشیابی در روش تدریس 5e فقط محدود به آزمون یا نمره دادن نیست. می‌توان از ارائه گروهی، پاسخ به سؤالات مفهومی، پروژه‌های عملی یا حتی مشاهده رفتار دانش‌آموزان برای سنجش میزان درک و یادگیری استفاده کرد. این مرحله هم برای معلم مفید است و هم برای دانش‌آموز، زیرا نشان می‌دهد چه چیزهایی به‌خوبی یاد گرفته شده و کدام بخش‌ها نیاز به بازنگری دارند.

بیشتر بخوانید: اگر می‌خواهید با شیوه‌های تدریس موثر و راهکارهایی برای بهبود فرآیند یادگیری آشنا شوید، مقاله الگوی تدریس را از دست ندهید و راه‌های نوین آموزشی را کشف کنید.

هدف روش تدریس 5E چیست؟

هدف اصلی روش تدریس 5e، تنها انتقال اطلاعات به دانش‌آموزان نیست؛ بلکه شکل‌دادن به درک عمیق، تفکر انتقادی و توسعه مهارت‌های حل مسئله است. در واقع این روش تدریس، یکی از رویکردهای نوین آموزشی به شمار می‌رود که برخلاف شیوه‌های سنتی، تنها به انتقال مستقیم اطلاعات بسنده نمی‌کند. در این روش، یادگیری به یک تجربه‌ی فعال، عمیق و مشارکتی تبدیل می‌شود. اهداف اصلی این روش را می‌توان در چند محور کلیدی زیر خلاصه کرد:

• ایجاد درک مفهومی عمیق‌تر:
  به جای حفظ طوطی‌وار مطالب، دانش‌آموزان از طریق تجربه، مشاهده و تعامل مفاهیم را به‌درستی درک می‌کنند و در ذهن خود تثبیت می‌نمایند.
• تقویت تفکر انتقادی و تحلیل‌گرانه:
  دانش‌آموزان یاد می‌گیرند به‌جای قبول ساده‌ی اطلاعات، آن‌ها را زیر سوال ببرند، تحلیل کرده و درباره‌شان فکر کنند.
• پرورش مهارت‌های حل مسئله:
  در طول مراحل مختلف این مدل، فراگیران با مسائل واقعی یا شبیه‌سازی‌شده روبه‌رو می‌شوند و مهارت یافتن راه‌حل‌های خلاقانه و کاربردی را تمرین می‌کنند.
• ایجاد یادگیری فعال و مشارکتی:
  این روش، دانش‌آموز را از حالت منفعل خارج کرده و درگیر فرآیند یادگیری می‌سازد؛ از مشاهده و پرسش‌گری گرفته تا آزمایش و نتیجه‌گیری.

• توسعه خودآگاهی و ارزیابی شخصی:
  مرحله‌ی پایانی مدل (Evaluate) به دانش‌آموز کمک می‌کند تا یادگیری خود را بازبینی کرده و نقاط ضعف و قوت خود را شناسایی نماید.
• افزایش انگیزه یادگیری:
  با مشارکت فعال در فرآیند یادگیری، دانش‌آموزان حس مالکیت بیشتری نسبت به دانش پیدا می‌کنند و این، به افزایش علاقه و انگیزه آن‌ها منجر می‌شود.
• تبدیل معلم به تسهیل‌گر یادگیری:
  در این روش، نقش معلم از منبع اصلی دانش به راهنمایی هوشمند تغییر می‌کند که شرایط را برای کشف و تجربه فراهم می‌سازد.

نمونه روش تدریس 5e در کلاس

فرض کنید قصد دارید مفهوم چرخه آب را به دانش‌آموزان پایه چهارم آموزش دهید:

• در مرحله Engage با نمایش یک فیلم کوتاه از باران و تبخیر آب، توجه بچه‌ها را جلب می‌کنید.
• در مرحله Explore از آن‌ها می‌خواهید با کمک لیوان، آب و چراغ‌قوه، یک مدل کوچک از تبخیر و تراکم بسازند.
• در مرحله Explain آن‌ها مشاهدات‌شان را بیان می‌کنند و شما مفاهیم علمی را توضیح می‌دهید.
• در مرحله Elaborate از بچه‌ها می‌خواهید چرخه آب را در مناطق خشک بررسی کرده و گزارش تهیه نمایند.
• در مرحله Evaluate با طراحی یک پرسش‌نامه تصویری و گفت‌وگو، میزان یادگیری‌شان را می‌سنجید.

این یک نمونه روش تدریس 5e ساده و قابل اجراست که هم آموزنده و هم سرگرم‌کننده خواهد بود.

آیا روش تدریس 5e در کلاس آنلاین قابل اجرا است؟

با وجود تغییرات گسترده در شیوه آموزش و رشد آموزش‌های مجازی، این سؤال پیش می‌آید که آیا روش تدریس 5e را می‌توان در کلاس‌های آنلاین هم پیاده کرد؟ پاسخ مثبت است. اگرچه اجرای برخی مراحل مثل کاوش در محیط حضوری ساده‌تر خواهد بود، اما با استفاده از ابزارهای دیجیتال مثل وایت ‌برد آنلاین، آزمون‌های تعاملی، گروه‌های گفتگو و فیلم‌های آزمایشگاهی، می‌توان تمام مراحل این روش را در فضای مجازی نیز اجرا کرد.

مثلاً در مرحله Engage می‌توانید یک نظرسنجی زنده برگزار کنید، در مرحله Explore از آن‌ها بخواهید در خانه با وسایل ساده یک فعالیت انجام دهند و عکس یا ویدئو ارسال کنند. حتی ارزشیابی در پایان برگزاری کلاس آنلاین با کمک فرم‌های گوگل، پروژه گروهی یا ارائه شفاهی قابل اجراست. در واقع، اگر معلم با ابزارهای آنلاین آشنا باشد، این روش می‌تواند در کلاس مجازی هم به‌همان اندازه کلاس حضوری موفق عمل کند.

نتیجه‌گیری

اگر به‌دنبال تدریسی عمیق، جذاب و مؤثر هستید، روش تدریس 5e یکی از بهترین گزینه‌هاست. این روش نه‌تنها به درگیرسازی دانش‌آموزان کمک می‌کند، بلکه مهارت‌های مهمی مثل تفکر انتقادی، کار گروهی و حل مسئله را در آن‌ها پرورش می‌دهد. در هر پایه، هر درس و حتی در کلاس‌های آنلاین، می‌توان از این مدل بهره گرفت تا یادگیری به یک تجربه واقعی و ماندگار تبدیل شود. فرقی ندارد معلم علوم باشید یا ادبیات، ریاضی یا مطالعات اجتماعی؛ با کمی خلاقیت و انعطاف، می‌توانید محتوای درسی خود را در قالب این مدل پویا ارائه دهید و از دیدن نتایج آن در یادگیری دانش‌آموزان‌ لذت ببرید.

برگزاری کلاس آنلاین در محیطی ایده‌آل با اسکای روم

تصور کنید کلاس آنلاینی را در محیطی برگزار می‌نمایید که همه چیز دقیقاً همان‌طور است که باید باشد: بدون قطعی، بدون پیچیدگی، و با امکاناتی که تدریس را لذت‌بخش‌تر و حرفه‌ای‌تر می‌کند. اسکای ‌روم دقیقاً چنین فضایی را فراهم می‌نماید؛ یک پلتفرم ایرانی، بومی‌سازی ‌شده و قدرتمند که به معلمان و مدرسان اجازه می‌دهد کلاس‌های آنلاین خود را در محیطی کاملاً تعاملی، پایدار و امن برگزار کنند. از اشتراک‌گذاری صفحه و فایل گرفته تا گفت‌وگوی صوتی و تصویری با کیفیت بالا، همه چیز در اسکای‌روم طوری طراحی شده تا آموزش مجازی، واقعی‌تر، مؤثرتر و کارآمدتر از همیشه باشد. برای مشاهده تعرفه‌های برگزاری کلاس آنلاین، وب‌سایت را بررسی نمایید.